Một số quy định mà mọi người cần chú ý khi sử dụng thiết bị bay không người lái (FLYCAM/DRONE)

Tại nước ta hiện nay, các thiết bị bay không người lái và phương tiện bay siêu nhẹ hiện nay ngoài được các lực lượng chức năng và các cơ quan báo chí sử dụng theo yêu cầu nhiệm vụ chính trị thì vẫn có một số tổ chức, cá nhân sử dụng các thiết bị này trong các hoạt động vui chơi, giải trí hoặc kinh doanh dịch vụ; các hoạt động bay mang tính tự phát, chủ yếu từ nhu cầu cá nhân như: Chụp ảnh, quay video clip. Bên cạnh đó, việc mua bán, sở hữu thiết bị bay không người lái và phương tiện bay siêu nhẹ rất dễ dàng, có thể dễ dàng tìm thấy trên thị trường cũng như các nền tảng thương mại điện tử như Shopee, Lazada, Facebook, Tiktok.
 
Tuy nhiên, quy định của pháp luật như thế nào, việc sử dụng chúng ra sao được coi là hợp pháp thì nhiều người không để ý tới. 

Căn cứ tại khoản 1, Điều 3, Nghị định số 36/2008/NĐ-CP ngày 28/03/2008 của Thủ tướng Chính phủ về quản lý tàu bay không người lái và các phương tiện bay siêu nhẹ quy định: “Tàu bay không người lái là thiết bị bay mà việc điều khiển, duy trì hoạt động của chuyến bay không cần có sự tham gia điều khiển trực tiếp của phi công, tổ lái trên thiết bị bay đó”. Theo đó, flycam/drone được xem như một thiết bị tàu bay không người lái. 

Hiện nay, theo quy định pháp luật của Việt Nam về quản lý tàu bay không người lái, các phương tiện bay siêu nhẹ được quy định cụ thể tại Nghị định 36/2008/NĐ-CP (được sửa đổi, bổ sung tại Nghị định 79/2011/NĐ-CP). Cụ thể, các tổ chức, cá nhân khi sử dụng tàu bay không người lái, khí cầu bay không người điều khiển, mô hình bay, khí cầu có người điều khiển để thực hiện các chuyến bay trong các lĩnh vực kinh tế, xã hội, văn hóa, thể thao, nghiên cứu khoa học cần thực hiện xin cấp phép bay theo đúng quy định của pháp luật. Do đó, việc sử dụng thiết bị flycam/drone khi chưa được cấp có thẩm quyền cấp phép là vi phạm pháp luật.

Việc sử dụng flycam ở nước ta không bị cấm hoàn toàn nhưng cũng sẽ có một số giới hạn nhất định. Điển hình như việc người sử dụng phải làm thủ tục xin phép bay do hoạt động bay có nhiều yếu tố ảnh hưởng đến an ninh, quốc phòng… Những hành vi không đăng ký mà cho bay flycam trên bầu trời còn có thể bị xử lý hành chính; trường hợp gây ra các hậu quả đến tính mạng, danh dự, sức khoẻ;… thì có thể bị truy cứu trách nhiệm hình sự.
 
Theo Điều 16, Nghị định 36/2008/NĐ-CP quy định, các tổ chức, cá nhân vi phạm các quy định tại Nghị định này tùy theo mức độ vi phạm mà bị xử phạt hành chính, thu hồi giấy phép hoặc truy cứu trách nhiệm hình sự theo quy định của pháp luật. 
Ngoài ra, căn cứ tại các điểm đ, điểm h, điểm i, điểm k, khoản 2, Điều 7, Nghị định 144/2021/NĐ-CP quy định về vi phạm quy định về trật tự công cộng thì sẽ xử phạt hành chính với các hành động sử dụng flycam không xin giấy phép bay như sau:

• Sử dụng tàu bay không người lái hoặc phương tiện bay siêu nhẹ chưa được đăng ký cấp phép bay hoặc tổ chức các hoạt động bay khi chưa có giấy phép hoặc đã đăng ký nhưng điều khiển bay không đúng thời gian, địa điểm, khu vực, tọa độ, giới hạn cho phép;
• Tổ chức các hoạt động bay của tàu bay không người lái, phương tiện bay siêu nhẹ khi người trực tiếp khai thác, sử dụng chưa đáp ứng các tiêu chuẩn đủ điều kiện bay;
• Không có đủ hồ sơ, tài liệu mang theo khi khai thác tàu bay không người lái và các phương tiện bay siêu nhẹ;
• Tổ chức các hoạt động bay của tàu bay không người lái, phương tiện bay siêu nhẹ khi phương tiện bay chưa đáp ứng các tiêu chuẩn đủ điều kiện bay;

Như vậy, việc sử dụng flycam không xin giấy phép bay thì sẽ bị xử phạt hành chính từ 1.000.000 đồng đến 2.000.000 đồng.

Đối với những khu vực nào cấm bay flycam thì theo Điều 3, Quyết định 18/2020/QĐ-TTg quy định, những khu vực cấm bay flycam bao gồm:

• Khu vực các công trình quốc phòng và khu quân sự đặc biệt quan trọng do Chính phủ ủy quyền cho Bộ Quốc phòng trực tiếp chỉ đạo việc quản lý, bảo vệ;
• Khu vực trụ sở làm việc các cơ quan Đảng, Nhà nước, Quốc hội, Chính phủ, các ban, bộ, ngành trung ương; trụ sở Ủy ban Trung ương Mặt trận Tổ quốc Việt Nam; trụ sở làm việc của Đảng ủy, Hội đồng nhân dân, Ủy ban nhân dân cấp tỉnh, thành phố trực thuộc trung ương; trụ sở các cơ quan đại diện ngoại giao, cơ quan lãnh sự, cơ quan đại diện của các tổ chức quốc tế tại Việt Nam;
• Khu vực đóng quân; khu vực triển khai lực lượng, trang bị chiến đấu, sẵn sàng chiến đấu, huấn luyện chiến đấu, bảo vệ mục tiêu; khu vực kho tàng, nhà máy, căn cứ (trung tâm) hậu cần, kỹ thuật, trại giam, trại tạm giam, nhà tạm giữ của các lực lượng thuộc Bộ Quốc phòng, Bộ Công an; khu vực các công trình trong danh mục công trình quan trọng liên quan đến an ninh quốc gia;
• Khu vực cảng hàng không, sân bay có hoạt động của tàu bay hàng không dân dụng, quân sự;
• Khu vực nằm trong giới hạn của đường hàng không, các vệt bay, hành lang bay đã được cấp phép trong vùng trời Việt Nam, phạm vi giới hạn của đường hàng không được nêu trong Tập thông báo tin tức hàng không của Việt Nam “AIP Việt Nam” do Cục Hàng không Việt Nam công bố;
• Trong trường hợp đặc biệt vì lý do quốc phòng, an ninh hoặc theo đề nghị của các bộ, ngành, địa phương để đảm bảo an toàn bay, trật tự an toàn xã hội, Bộ Quốc phòng quyết định hạn chế bay tạm thời hoặc cấm bay tạm thời đối với tàu bay không người lái và các phương tiện bay siêu nhẹ tại một hoặc một số khu vực trong lãnh thổ Việt Nam.

Việc sử dụng flycam/drone quay phim, chụp ảnh đang là nhu cầu thực tế và thiết thực của nhiều cá nhân, tổ chức để có những thước phim, cảnh quay, hình ảnh “thỏa mãn” thị giác của người xem. Tuy nhiên, việc sử dụng cần tuân thủ và thực hiện nghiêm các quy định của pháp luật; cá nhân, tổ chức trên địa bàn tỉnh Nghệ An trước khi sử dụng thiết bị bay không người lái (flycam/drone) cần thực hiện đầy đủ các quy trình, thủ tục xin phép bay trước khi tổ chức bay để góp phần giữ an toàn trật tự xã hội, bảo vệ an ninh quân sự quốc gia, không để phần tử xấu lợi dụng hoạt động, chống phá./.