Lừa đảo không gian mạng đến bao giờ? (Phần 2)

Phóng viên: Để giải quyết vấn nạn này, theo ông cần có bài toán tổng thể như thế nào? Khi có quá nhiều yếu tố tác động trực tiếp như: sự phát triển của khoa học công nghệ, con người và chính sách.

Ông Ngô Minh Hiếu: Để chống lừa đảo, chúng ta cũng cần phải có những chiến dịch tuyên truyền nâng cao. Các chiến dịch này không chỉ cần được thực hiện ở thành phố mà còn phải vươn tới các vùng sâu, vùng xa, đặc biệt là những người cao tuổi. Đây là nhóm đối tượng dễ bị tổn thương nhất. Bên cạnh đó, các bạn trẻ cũng là nạn nhân của các vụ lừa đảo, tống tiền, nên việc truyền thông cần tiếp cận toàn diện hơn. Chúng ta có thể áp dụng các hình thức tuyên truyền giúp người dân nhận biết và kiểm tra độ tin cậy của các đường link hay lời mời chào hấp dẫn. Người dân có thể dễ dàng tra cứu thông tin này trên các phương tiện truyền thông chính thống hoặc sử dụng công nghệ để hỗ trợ.

Một trong những giải pháp hữu ích là sử dụng AI chatbot. Người dùng chỉ cần sao chép nội dung tin nhắn lừa đảo và gửi vào chatbot, công cụ này sẽ phân tích và đưa ra cảnh báo. Tuy nhiên, cách làm này có thể gặp khó khăn với người lớn tuổi - với khả năng sử dụng công nghệ có phần bị hạn chế. Do đó, cần có sự phối hợp chặt chẽ giữa các cơ quan chức năng, báo chí và công tác truyền thông hiệu quả để tăng cường hướng dẫn cho người dân.

Sau khi nghiên cứu các vụ lừa đảo, tôi nhận thấy một vấn đề cốt lõi người dùng thường hành động quá vội vàng. Do đó, chúng ta cần rèn luyện thói quen “chậm lại”. Mỗi khi chuẩn bị thực hiện một thao tác quan trọng như chuyển tiền hoặc nhấn “OK”, hãy dành thời gian để kiểm chứng thông tin. Với sự phát triển của công nghệ tìm kiếm như Google hay ChatGPT, việc xác minh thông tin đã trở nên vô cùng dễ dàng. Chỉ cần một vài thao tác, bạn có thể nhanh chóng nhận ra đó có phải là một vụ lừa đảo hay không. Khi nhận diện được một vụ lừa đảo, người dân cần chủ động báo cáo để giúp đỡ cộng đồng. Chúng ta có thể xây dựng các chương trình khuyến khích việc báo cáo, tạo ra một phong trào chung. Khi một trường hợp được báo cáo, không chỉ bạn mà cả người thân và bạn bè cũng sẽ được bảo vệ khỏi những chiêu trò tương tự.

Phóng viên: Là Nhà sáng lập cho dự án “Chống lừa đảo” - một trong những Dự án phi lợi nhuận đầu tiên và tiên phong trong việc bảo vệ người dùng trên không gian mạng. Ông có thể chia sẻ về sứ mệnh và giá trị cốt lõi mà Dự án này đem lại cho cộng đồng. Ông Ngô Minh Hiếu: Dự án chống lừa đảo hiện đã phát triển gần 5 năm nay và áp dụng nhiều công nghệ tiên tiến, đồng thời phối hợp chặt chẽ với các cơ quan chức năng, báo chí, truyền thông cũng như các tập đoàn công nghệ lớn như Google, Microsoft. Mục tiêu của các đơn vị chống lừa đảo là bảo vệ người dùng một cách âm thầm, không yêu cầu họ phải cài đặt thêm bất kỳ phần mềm nào. Việc này rất quan trọng, đặc biệt với người lớn tuổi, những người có thể cảm thấy khó khăn và không an toàn khi cài đặt các ứng dụng lạ. Giải pháp tối ưu là tận dụng các nền tảng và ứng dụng lớn đã có sẵn trên điện thoại của người dùng. 

Các đơn vị chống lừa đảo phối hợp với những “gã khổng lồ công nghệ” này để tích hợp các tính năng bảo vệ ngay trên cơ sở hạ tầng có sẵn, từ đó bảo vệ người dùng một cách hiệu quả. Mọi người có thể sử dụng miễn phí ứng dụng Chống lừa đảo trên Zalo hoặc truy cập trang web AI Chống lừa đảo. Qua đó, người dùng chỉ cần gửi bất kỳ đường link nào, không quan trọng ngôn ngữ, công cụ sẽ phân tích để xác định độ an toàn của đường link. Ngoài ra, Chống lừa đảo không chỉ đưa ra cảnh báo mà còn giải thích chi tiết lý do vì sao đường link đó nguy hiểm hoặc có dấu hiệu lừa đảo, với độ chính xác rất cao. Đây là một trong những công nghệ mà các đơn vị chống lừa đảo sẽ tiếp tục phát triển và mang đến cho cộng đồng.

Phóng viên: Trong thời gian tới, ông cùng các cộng sự của mình có dự định gì để phát triển dự án “Chống lừa đảo”, góp phần giải quyết vấn nạn lừa đảo trên không gian mạng?

Ông Ngô Minh Hiếu: Trong những năm tới, mục tiêu của các đơn vị chống lừa đảo là truyền thông mạnh mẽ hơn nữa để nhiều người biết đến các ứng dụng và công nghệ hiện có. Chúng tôi muốn tạo ra một cộng đồng chuyên gia sẵn sàng hỗ trợ miễn phí. Mọi người có thể  trao đổi, hỏi đáp mọi vấn đề về an ninh mạng, an toàn thông tin và sẽ được các chuyên gia, cộng tác viên hỗ trợ 24/7. Chúng tôi mong rằng thông điệp này sẽ lan tỏa khắp cả nước để người dân có nơi tin cậy để báo cáo, tìm kiếm thông tin và nhận được sự hỗ trợ từ cộng đồng các chuyên gia. Khi có dấu hiệu của những trường hợp lừa đảo nghiêm trọng, chúng tôi sẽ kết nối để người dân nhận được sự hỗ trợ từ các cơ quan chức năng.

Cùng với đó, tôi mong muốn dự án không chỉ dừng lại ở những người am hiểu công nghệ mà hướng tới mọi đối tượng trên cả nước. Mục tiêu cuối cùng là bảo vệ 100 triệu dân Việt Nam, góp phần thúc đẩy kinh tế phát triển. Xa hơn nữa, chúng tôi muốn cơ sở dữ liệu của mình không chỉ bảo vệ người dân Việt Nam mà cả người dân trong khu vực Đông Nam Á, từ đó đẩy lùi các trung tâm lừa đảo. Để đạt được mục tiêu này, chúng tôi hy vọng dự án sẽ ngày càng phát triển, được nhiều người biết đến và ủng hộ.

Như đã chia sẻ, theo quan điểm cá nhân tôi người dùng nên “chậm lại" trên không gian mạng. Mỗi cú nhấp chuột, mỗi đường link, mỗi tài liệu hay mỗi lần chuyển tiền, chúng ta nên dừng lại khoảng 10 đến 15 giây để kiểm chứng và xác minh. Chỉ vài giây chậm lại đó có thể giúp bạn tránh nguy cơ mất hàng chục, hàng trăm triệu, thậm chí là hàng tỷ đồng và giúp bảo vệ bản thân an toàn nhất trên không gian mạng.