Truyền thông thúc đẩy chuyển đổi xanh và phát triển bền vững

Từ nhận thức đến hành động - truyền thông là động lực khởi nguồn

Khi Việt Nam cam kết đạt phát thải ròng bằng “0” vào năm 2050, thách thức lớn nhất không chỉ nằm ở công nghệ hay nguồn vốn, mà ở thay đổi nhận thức và hành vi của toàn xã hội. Chuyển đổi xanh không thể thành công nếu người dân, doanh nghiệp và chính quyền không cùng hiểu, cùng hành động. Và để làm được điều đó, truyền thông chính sách phải đi trước một bước. Trong những năm qua, báo chí và truyền thông Việt Nam đã góp phần quan trọng vào việc hình thành nhận thức về phát triển bền vững. Hàng loạt chiến dịch truyền thông về tiết kiệm năng lượng, chống rác thải nhựa, trồng cây xanh, phát triển năng lượng tái tạo… đã tạo hiệu ứng lan tỏa mạnh mẽ trong cộng đồng. Các thông điệp “sống xanh”, “kinh tế tuần hoàn”, “tiêu dùng bền vững” dần trở thành xu hướng xã hội, cho thấy sức ảnh hưởng sâu rộng của truyền thông khi được triển khai bài bản, nhất quán.

Không chỉ dừng ở tuyên truyền, truyền thông còn góp phần phản ánh, phân tích và phản biện chính sách. Nhiều bài viết chuyên sâu đã chỉ ra những rào cản trong cơ chế khuyến khích doanh nghiệp đầu tư xanh, hay những vướng mắc trong thực hiện quy định môi trường. Sự vào cuộc của báo chí giúp chính sách điều chỉnh kịp thời, đồng thời tạo sức ép tích cực buộc các ngành, địa phương và doanh nghiệp phải thay đổi.

Chuyển đổi xanh cũng là quá trình chuyển đổi nhận thức. Một nhà máy giảm phát thải, một địa phương phát triển năng lượng sạch hay một người dân hạn chế sử dụng túi nilon đều khởi đầu từ hiểu biết và niềm tin. Khi truyền thông làm tốt vai trò dẫn dắt, mỗi thông điệp môi trường đều có thể trở thành hành động cụ thể.

Thực tiễn thời gian qua cho thấy, truyền thông đã trở thành lực đẩy quan trọng giúp nhiều địa phương chuyển mình trong lộ trình số hóa. Tại Quảng Ninh, các chuyên trang, phóng sự chuyên đề về “Chính quyền điện tử - công dân điện tử” được duy trì thường xuyên, giúp người dân hiểu rõ cách sử dụng dịch vụ công trực tuyến và các ứng dụng phản ánh hiện trường. Ở Thừa Thiên Huế, loạt bài về mô hình “Trung tâm Giám sát điều hành đô thị thông minh” không chỉ quảng bá hình ảnh chính quyền hiện đại mà còn tạo động lực để các tỉnh khác học hỏi. Báo chí, truyền hình và các nền tảng mạng xã hội đang dần trở thành công cụ hỗ trợ chính quyền trong việc truyền đạt thông tin, hướng dẫn thao tác và quan trọng hơn là lắng nghe phản hồi của người dân - yếu tố không thể thiếu trong quá trình hoàn thiện chính phủ số.

Bên cạnh đó, truyền thông cũng góp phần lan tỏa tinh thần đổi mới sáng tạo trong cộng đồng doanh nghiệp và giới trẻ. Những câu chuyện về startup công nghệ, nền tảng thương mại điện tử, hay giải pháp AI ứng dụng trong giáo dục, y tế… khi được truyền tải đúng cách đã tạo ra hiệu ứng tích cực, khơi dậy niềm tin vào tiềm năng sáng tạo Việt Nam.

Chỉ thị 09/CT-TTg của Thủ tướng Chính phủ khẳng định: Đổi mới sáng tạo phải được xã hội hóa, trong đó truyền thông giữ vai trò trung gian thúc đẩy hợp tác giữa nhà nước, doanh nghiệp và người dân. Mỗi bài báo, mỗi chương trình truyền hình hay chiến dịch truyền thông số khi phản ánh chân thực, chính xác các chính sách chuyển đổi số, chính là góp phần biến chủ trương thành hành động, biến nhận thức thành động lực phát triển. Truyền thông chính sách - chất xúc tác cho nền kinh tế xanh

Thực hiện Chiến lược tăng trưởng xanh giai đoạn 2021-2030, Chính phủ đã xác định rõ: Truyền thông là một trong những giải pháp trọng tâm để thúc đẩy hành động xanh. Tuy nhiên, để truyền thông phát huy hiệu quả, cần một cách tiếp cận mới dựa trên khoa học, dữ liệu và sự tham gia của toàn xã hội.

Truyền thông về chuyển đổi xanh không thể chỉ dừng ở khẩu hiệu, mà phải cung cấp thông tin rõ ràng, có cơ sở khoa học và gắn với quyền lợi của người dân, doanh nghiệp. Khi người dân hiểu rằng tiết kiệm điện, phân loại rác hay chuyển đổi phương tiện xanh giúp giảm chi phí và bảo vệ sức khỏe, họ sẽ tự nguyện tham gia thay vì bị ép buộc. Khi doanh nghiệp thấy được lợi ích dài hạn của việc đầu tư xanh, họ sẽ chủ động hơn trong đổi mới công nghệ.

Một bài học lớn từ các chiến dịch truyền thông thành công là tính minh bạch và kiên trì. Mỗi thông điệp cần được duy trì liên tục, có minh chứng thực tế, có sự đồng hành của cơ quan quản lý, chuyên gia và người dân. Bên cạnh đó, việc ứng dụng công nghệ số, nền tảng mạng xã hội và các công cụ tương tác trực tuyến giúp truyền thông về phát triển bền vững lan tỏa sâu rộng hơn, đặc biệt trong giới trẻ.

Tinh thần Chỉ thị 09/CT-TTg cũng khẳng định: Truyền thông KH&CN và đổi mới sáng tạo là nền tảng để hình thành tư duy phát triển xanh, thúc đẩy xã hội số gắn với kinh tế xanh. Trong bối cảnh Việt Nam đang xây dựng mô hình tăng trưởng dựa trên tri thức và công nghệ, truyền thông chính sách đóng vai trò “chất xúc tác”, gắn kết giữa chính phủ, doanh nghiệp và người dân trong cùng mục tiêu phát triển bền vững.

Lan tỏa niềm tin và trách nhiệm xã hội

Chuyển đổi xanh là câu chuyện của tương lai, nhưng hành động phải bắt đầu từ hôm nay. Mỗi người dân, doanh nghiệp, cơ quan nhà nước đều là mắt xích trong chuỗi hành động đó. Báo chí và truyền thông, với lợi thế tiếp cận công chúng rộng rãi, có thể biến chủ trương, chính sách thành nhận thức và từ nhận thức thành phong trào xã hội.

Trong bối cảnh toàn cầu đang hướng tới nền kinh tế carbon thấp, truyền thông không chỉ làm nhiệm vụ phổ biến, mà còn góp phần định hình giá trị mới: tôn trọng môi trường, tiết kiệm tài nguyên, phát triển hài hòa với tự nhiên. Khi truyền thông khơi dậy tinh thần trách nhiệm và niềm tự hào của mỗi công dân về hành động xanh, sự thay đổi sẽ không còn là khẩu hiệu, mà trở thành thói quen văn hóa.

Cốt lõi của phát triển bền vững là cân bằng giữa kinh tế, xã hội và môi trường. Muốn đạt được điều đó, truyền thông phải tiếp tục giữ vai trò tiên phong vừa tuyên truyền, vừa phản biện, vừa lan tỏa cảm hứng tích cực. Mỗi bài báo, mỗi phóng sự, mỗi chiến dịch truyền thông hướng tới phát triển xanh đều là một viên gạch nhỏ xây nền cho tương lai Việt Nam xanh, sạch, bền vững./.