Chuyên gia “bật mí” cách tiếp cận phù hợp xây dựng nhà máy thông minh

NMTM đang được nhắc đến rất nhiều trong ngành công nghiệp sản xuất những năm gần đây. Thời đại số đã mở ra những cơ hội mới, thúc đẩy quá trình ứng dụng các công nghệ mới như IoT công nghiệp (Industry IoT - IIoT), dữ liệu lớn, điện toán đám mây, trí tuệ nhân tạo (AI) … nhằm cải thiện quy trình quản lý sản xuất và kinh doanh. Đây cũng là mục tiêu ​​hướng đến của rất nhiều DN Việt Nam hiện nay.
 
DxTalks về chủ đề xây dựng NMTM được FPT Digital - công ty chuyên tư vấn chuyển đổi số (CĐS) tổ chức ngày 28/2. Tại đây, các chuyên gia đều nhận định các công nghệ trong thời đại công nghiệp 4.0 là một trong những yếu tố thúc đẩy DN sản xuất triển khai NMTM. Điều này mang lại sự thuận lợi về mặt sẵn sàng công nghệ cho các DN khi muốn triển khai.

Bên cạnh đó, các chính sách, chương trình hỗ trợ của chính phủ cũng là nguồn lực động viên, khuyến khích DN CĐS trong sản xuất. Đó là các chương trình hỗ trợ áp dụng các giải pháp tự động hóa, số hóa của chính phủ vào các ngành sản xuất công nghiệp, đặc biệt các ngành công nghiệp mũi nhọn giúp đất nước gia tăng tính cạnh tranh trên thị trường thế giới.

Những quy định mới về sản xuất bền vững cũng là yếu tố thúc đẩy NMTM. Hiện nay, nhiều thị trường yêu cầu khắt khe đối với các sản phẩm nhập khẩu, trong đó có những yêu cầu liên quan đến quá trình sản xuất bền vững, các chỉ số ESG, vì vậy, DN thường chọn hướng đi là áp dụng công nghệ số vào sản xuất để tối ưu quy trình và đáp ứng yêu cầu về bền vững.

Mức độ phức tạp ngày càng cao trong sản xuất cũng như yêu cầu cần đáp ứng nhanh thị trường để giữ được lợi thế cạnh tranh cũng là yếu tố thúc đẩy sản xuất thông minh.

4 yêu cầu cần có của một NMTM

Ông Võ Hồng Kỳ, Giám đốc Phần mềm công nghiệp số, Siemens Việt Nam chia sẻ về những yêu cầu cần thiết của một NMTM. Theo đó, điều cần thiết đầu tiên của một NMTM là tính kết nối (connectivity).

“Trong phạm vi hẹp của một nhà máy, điều này được hiểu là các máy móc thiết bị, con người, các tác nhân trong nhà máy, kể cả nguyên vật liệu sản phẩm, quy trình sản xuất phải được kết nối với nhau. Cón ở phạm vi rộng hơn, nhà máy phải có khả năng kết nối với các đội ngũ nghiên cứu chế tạo, chuỗi cung ứng và chuỗi khách hàng. Tất cả đội ngũ kỹ sư cũng như chuỗi cung ứng có thể nằm ở khắp nơi trên thế giới, và vì thế yêu cầu về khả năng kết nối rất cao”, ông Kỳ nói.

Tiếp theo là tính thích ứng (adaptability). Thị trường, khách hàng và sản phẩm luôn thay đổi, NMTM phải có khả năng thích ứng với sự thay đổi đó, đặc biệt là trong thời gian ngắn nhất với một chi phí thấp nhất. Nếu mỗi lần thay đổi mà nhà máy lại phải đầu tư lại từ đầu thì sẽ dẫn đến bất khả thi.

Tính tiên liệu (predictability), nghĩa là khả năng có thể quản lý và theo dõi một cách chủ động các nguồn lực, máy móc thiết bị, cũng là một yêu cầu đặt ra đối với mô hình NMTM, giúp DN đảm bảo vận hành trơn tru liên tục, hạn chế tối thiểu sự cố và nếu có, NMTM phải có khả năng khắc phục trước khi xảy ra hậu quả.

Cuối cùng, yêu cầu của một NMTM là phải có tính mở rộng (expandability), nghĩa là NMTM phải có thể mở rộng ở quy mô lớn hơn để đáp ứng nhu cầu thị trường lớn hơn.
 
Các lĩnh vực sản xuất tiên phong ứng dụng NMTM là các ngành có nhu cầu quản lý phức tạp, đây là những ngành tạo ra sản phẩm giá trị gia tăng cao, đòi hỏi quy chuẩn chất lượng cao, cũng như khả năng tuân thủ theo từng ngành, theo từng thị trường riêng biệt và đặc biệt là phục vụ những khách hàng khó tính.

Những DN tiên phong ứng dụng giải pháp NMTM phải có một nền tảng nhất định về khả năng tự động hóa và có hiểu biết, kinh nghiệm triển khai thành công một số các ứng dụng quản trị cơ bản, ví dụ như e-Office hay ERP và nhiều ứng dụng khác. Qua đó, họ có một đội ngũ có khả năng tự tin triển khai những ứng dụng khác trong NMTM, như các ứng dụng quản lý, thu thập và phân tích dữ liệu, thông tin về máy móc thiết bị; các ứng dụng IIoT, cũng như các hệ thống điều hành sản xuất, quản lý vòng đời sản phẩm.

Cách tiếp cận phù hợp khi xây dựng lộ trình phát triển NMTM

Theo số liệu của Smart Manufacturing Market - một đơn vị đánh giá uy tín trên thế giới về lĩnh vực sản xuất thông minh, giá trị đầu tư công nghệ của các DN cho lĩnh vực NMTM hiện nay ước tính là khoảng 97 tỷ USD trên toàn cầu vào năm 2022.

Con số này được dự báo sẽ tăng lên khoảng 227 tỷ USD trong 5 năm tới. Nó tương ứng với mức tăng trưởng bình quân năm là 18,5%. Đặc biệt, khu vực châu Á - Thái Bình Dương được xem là công xưởng của thế giới, trong đó Trung Quốc, Việt Nam và Ấn Độ có mức tăng trưởng giá trị cao về NMTM.
 
Là một chuyên gia về tư vấn CĐS, theo ông Lĩnh, DN bắt đầu tiếp cận chuyển đổi hoặc xây dựng mới một NMTM sẽ phải thực hiện theo lộ trình một cách bài bản, bắt đầu từ định hướng, mong muốn, và chiến lược. DN phải có sự liên kết chặt chẽ giữa chiến lược kinh doanh và hiện trạng của nhà máy, điều này liên quan đến tất cả quy trình nghiệp vụ, hệ thống công nghệ thông tin.

Đó không chỉ là hiện trạng của riêng bộ phận sản xuất mà sẽ là mọi vấn đề của tất cả các đơn vị, phòng ban trong một DN. Tức là bài toán về hiện trạng cần được DN xác định rõ ràng và toàn diện.

Tiếp theo, DN cần kết hợp với những định hướng tương lai và đưa ra thứ tự ưu tiên cho lĩnh vực trọng tâm. Chẳng hạn, một DN sử dụng nhiều lao động có thể sẽ ưu tiên chuyển đổi khu vực dây chuyền sản xuất; hay xây dựng NMTM tập trung vào khu vực kho vận.

“Tương lai là một bức tranh rất rộng, nhưng DN cấn xác định ưu tiên cốt lõi để lên kế hoạch thực hiện. Điều quan trọng là sự liên kết giữa hiện trạng và mong muốn tương lai”.

Sau khi có sự liên kết giữa hiện trạng và tương lai rồi, sẽ cần những hành động cụ thể hơn, tính toán đầu tư và những lợi ích mang lại trong từng giai đoạn của DN. Việc ứng dụng ngay một công nghệ như AI hay blockchain có thể không cần thiết ở thời gian đầu, mà sẽ thực hiện ở những giai đoạn tiếp theo.

“Bản thân DN sẽ phải nhìn nhận rõ từng giai đoạn, ứng dụng công nghệ, làm thế nào để mang lại hiệu quả cao nhất, tác động đến nhiều nhân sự trong NMTM, để cách vận hành của họ được thông minh hơn, và cải thiện hiệu quả kinh doanh, về mặt chi phí và nguồn lực”, chuyên gia tư vấn CĐS của FPT Digital nói./.

Ông Phạm Thành Đại Lĩnh, Giám đốc tư vấn CĐS, FPT Digital, cho rằng NMTM không chỉ mang lại giá trị đối với bản thân chính nhà máy, mà với cả chuỗi cung ứng, chuỗi giá trị của toàn bộ DN. Thông qua tất cả các khâu như kiểm soát, quản trị, vận hành dựa trên dữ liệu, doanh nghiệp sản xuất có thể nắm rõ ảnh hưởng của họ tới nguồn cung, tới giá thành hay các nguồn lực cần để sản xuất trên một đơn vị sản phẩm.