Phòng ngừa cuộc gọi lừa đảo: Cần làm ngay những điều này

Lừa đảo qua điện thoại hiện xuất hiện ở khắp mọi nơi, từ các cuộc gọi giả danh cơ quan chức năng, ngân hàng đến những chiêu trò mạo danh người thân, bạn bè.

Điểm đáng lo ngại là thủ đoạn ngày càng tinh vi hơn, kẻ xấu sử dụng công nghệ ẩn số điện thoại, giả mạo tổng đài chính thức, thậm chí kết hợp dữ liệu cá nhân thu thập từ mạng xã hội để tạo cảm giác thuyết phục. Không ít nạn nhân đã mất tiền, bị đánh cắp thông tin nhạy cảm hoặc rơi vào tình trạng hoang mang vì bị đe dọa qua điện thoại. Đây là vấn đề đáng báo động, đòi hỏi mỗi người phải nâng cao cảnh giác và trang bị kiến thức phòng tránh.

1. Sử dụng ứng dụng nhận diện và chặn cuộc gọi rác TrueCaller

Một trong những giải pháp đơn giản nhưng mang lại hiệu quả rõ rệt trong việc đối phó với nạn lừa đảo qua điện thoại là sử dụng các ứng dụng nhận diện và chặn cuộc gọi rác như Truecaller.

Các ứng dụng này hoạt động dựa trên cơ sở dữ liệu khổng lồ, liên tục cập nhật các số điện thoại bị người dùng báo cáo là spam, tiếp thị hoặc lừa đảo. Khi có một số lạ gọi đến, Truecaller sẽ tự động so sánh với kho dữ liệu này và gửi cảnh báo ngay lập tức, chẳng hạn như “Có khả năng lừa đảo” hay “Tiếp thị qua điện thoại”. Nhờ vậy, người dùng có thể dễ dàng tránh được việc mất thời gian nghe những cuộc gọi phiền toái, đồng thời giảm nguy cơ rơi vào bẫy của kẻ gian. Một điểm cộng lớn của Truecaller là tính thân thiện và dễ sử dụng, việc chặn hoặc báo cáo chỉ cần vài thao tác đơn giản. Dù không hoàn hảo tuyệt đối, tỷ lệ bỏ sót thấp khiến ứng dụng này trở thành công cụ đáng tin cậy trong bảo vệ người dùng khỏi nạn cuộc gọi rác.

2. Sử dụng chế độ “Không làm phiền” trên điện thoại

Một trong những cách hiệu quả để tránh bị quấy rầy bởi các cuộc gọi rác là tận dụng tính năng “Không làm phiền” (Do Not Disturb: DND) trên điện thoại. Khi được kích hoạt, chế độ này sẽ tự động tắt tiếng toàn bộ cuộc gọi, tin nhắn và thông báo, ngoại trừ những số liên hệ quan trọng đã được lưu trong danh bạ hoặc được đánh dấu sao. Đây là giải pháp lý tưởng trong những khoảng thời gian bạn cần sự yên tĩnh tuyệt đối, chẳng hạn như khi đang họp, nghỉ ngơi, ngủ hoặc tập trung làm việc. Người dùng iOS và Android đều có thể tùy chỉnh chế độ DND theo nhu cầu như cho phép cuộc gọi từ danh sách yêu thích, hoặc mở ngoại lệ cho những cuộc gọi lặp lại trong trường hợp khẩn cấp.

Tuy nhiên, một lưu ý quan trọng là nên tạm thời tắt DND khi bạn đang chờ cuộc gọi từ số lạ, chẳng hạn như đơn vị giao hàng hoặc một liên hệ mới, để không bỏ lỡ thông tin cần thiết.

3. Sử dụng tin nhắn trả lời nhanh để sàng lọc cuộc gọi

Khi không chắc chắn về mức độ tin cậy của một cuộc gọi nhưng cũng không muốn bỏ lỡ thông tin quan trọng, một giải pháp hữu ích là tận dụng tin nhắn trả lời nhanh để sàng lọc người gọi.

Hầu hết các dòng điện thoại thông minh hiện nay đều hỗ trợ gửi tin nhắn soạn sẵn hoặc tùy chỉnh ngay từ màn hình cuộc gọi, chẳng hạn: “Xin lỗi, tôi không thể nói chuyện ngay bây giờ”. Đây là cách đơn giản nhưng khá hiệu quả để kiểm tra tính hợp lệ của cuộc gọi mà không cần trực tiếp bắt máy.

Nếu người gọi phản hồi bằng thông tin mơ hồ hoặc có dấu hiệu đáng ngờ, nhiều khả năng đó là cuộc gọi lừa đảo. Ngược lại, nếu họ cung cấp chi tiết cụ thể như “Đây là phòng khám của bác sĩ X gọi để xác nhận lịch hẹn”, bạn có thể yên tâm hơn khi gọi lại.

Tuy vậy, phương pháp này không hoàn hảo, bởi một số đối tượng gọi hợp lệ, đặc biệt là người cao tuổi hoặc doanh nghiệp dùng điện thoại cố định, có thể không phản hồi tin nhắn, dẫn đến nguy cơ bỏ lỡ cuộc gọi quan trọng.

4. Giả vờ đóng vai nhân viên an ninh mạng

Một trong những “chiêu” khá thú vị mà nhiều người áp dụng để đối phó với các cuộc gọi lạ là giả vờ đóng vai nhân viên an ninh mạng. Khi gần như chắc chắn đang đối diện với một cuộc gọi rác hoặc lừa đảo, thay vì cúp máy ngay lập tức, một số người chọn cách trả lời bằng giọng điệu vui vẻ nhưng dứt khoát, chẳng hạn: “Xin chào, tôi là A thuộc Bộ phận An ninh mạng, tôi có thể hỗ trợ gì cho anh/chị?”.

Cách tiếp cận này vừa mang tính hài hước, vừa có tác dụng phá vỡ “kịch bản” được dàn dựng sẵn của kẻ lừa đảo. Trong nhiều trường hợp, những người gọi hợp pháp như bạn bè, đồng nghiệp hoặc doanh nghiệp sẽ bật cười, nhanh chóng giải thích danh tính, trong khi kẻ lừa đảo thường cúp máy ngay lập tức để tránh bị lộ.

Tuy nhiên, việc sử dụng chiến thuật này cũng cần sự thận trọng. Các chuyên gia an ninh mạng khuyến cáo không nên tự nhận mình là đại diện của cơ quan thực thi pháp luật hay tổ chức an ninh chính thức, bởi điều này có thể vi phạm pháp luật ở một số quốc gia và dẫn đến những rắc rối pháp lý không đáng có.

Để giữ an toàn, người dùng nên chỉ sử dụng những cái tên mơ hồ, hư cấu như “Phòng An ninh mạng” hoặc “Bộ phận Bảo mật” nhằm tạo hiệu ứng răn đe nhẹ nhàng, nhưng vẫn đủ để khiến kẻ gian dè chừng.

Dù không phải là giải pháp triệt để, phương pháp này đã giúp nhiều người giảm đáng kể số cuộc gọi rác phải nhận, đồng thời tiết kiệm thời gian và tránh nguy cơ rơi vào bẫy lừa đảo. Nó cũng nhắc nhở rằng, đôi khi một chút sáng tạo và hài hước lại có thể trở thành “vũ khí” hữu hiệu để bảo vệ bản thân trong kỷ nguyên số./.