Dọn dẹp sự bừa bộn trên không gian số để không lộ lọt dữ liệu cá nhân

Bên cạnh những đầu mục đã quá quen thuộc trong kế hoạch năm mới, công ty an ninh mạng toàn cầu Kaspersky mới đây đã đề xuất một giải pháp thiết thực và thông minh mà người dùng cần bổ sung cho năm 2024: bảo vệ dữ liệu cá nhân bằng cách dọn dẹp sự bừa bộn trên không gian số (digital clutter)!

Digital clutter là gì?

Digital clutter là một kết quả của thời đại số hoá, xảy ra khi người dùng các thiết bị tạo ra tài liệu và tập tin số với tốc độ không thể kiểm soát được như hiện nay. Người dùng cài đặt nhiều ứng dụng hơn số lượng thực tế mà họ sử dụng, hiếm khi cập nhật chúng và thường không điều chỉnh cài đặt bảo mật/quyền riêng tư của những ứng dụng này đúng cách.

Đa phần người dùng trong những trường hợp này thường không quá bận tâm về giới hạn bộ nhớ, từ đó cũng trở nên thờ ơ với việc xem lại các tệp tài liệu cũng như cập nhật ứng dụng.

Ví dụ, người dùng thường cài đặt 12 ứng dụng Android/tháng nhưng chỉ xoá 10 ứng dụng, nên suy cho cùng, họ đã thêm 2 ứng dụng vào thiết bị của mình mỗi tháng nhưng lại không thường xuyên sử dụng chúng.
 
Điều này đồng nghĩa với việc rác thải số sẽ được lưu trữ trên các thiết bị hoặc trong đám mây mãi mãi. Tất cả những thứ này tạo nên “sự bừa bộn trên không gian số”.

Bên cạnh đó, việc người dùng bảo trì nội dung thiết bị kém cũng tạo ra sự bừa bộn trên không gian số. Dữ liệu của Kaspersky cho thấy trong 55% người dùng thường xuyên sửa đổi nội dung trên thiết bị của họ và xóa các tài liệu và ứng dụng không sử dụng. Trong 32% trường hợp người dùng thỉnh thoảng sắp xếp đống dữ liệu số của họ và 13% người dùng không xóa bất kỳ tài liệu và ứng dụng nào.

Báo cáo của Kaspersky cho thấy 5 dữ liệu hàng đầu thường được lưu trữ trên các thiết bị là: ảnh và video thông thường (90%), ảnh và video về du lịch và email cá nhân (mỗi dữ liệu có tỷ lệ 89%), thông tin địa chỉ/thông tin liên hệ (84%) và tin nhắn cá nhân qua SMS/IM (79%).
 
Một nghiên cứu mà Kaspersky thực hiện với OnePoll vào năm 2019 cho thấy việc sắp xếp và bảo quản thức ăn trong tủ lạnh có nét tương đồng với thói quen lưu trữ dữ liệu của người dùng, từ đó cho thấy nguy cơ bảo mật dữ liệu của họ. Cụ thể, 2/3 (66%) những người đã vô tình mua cùng một món đồ để vào tủ lạnh hai lần cũng gặp khó khăn khi tìm tài liệu hoặc hồ sơ khi đang làm việc.

Năm 2023 chứng kiến ​​ít nhất 3 sự cố mạng lớn ở Philippines khiến người dân nơi đây cảm thấy sợ hãi, tức giận và thất vọng. Từ các cuộc tấn công ransomware đến rò rỉ dữ liệu làm tổn hại đến dữ liệu công cộng và thông tin tài chính cá nhân, những điều này không chỉ đe doạ cấp chính phủ và doanh nghiệp mà đặc biệt còn tác động đến những người dân bình thường, những người không nghĩ rằng họ sẽ bị ảnh hưởng cho đến khi các cuộc tấn công xảy ra.

Ông Yeo Siang Tiong, Tổng Giám đốc khu vực Đông Nam Á của Kaspersky cho biết: “Trong lĩnh vực an ninh mạng, giáo dục là hình thức phòng thủ mạnh mẽ nhất. Chúng ta càng tự trang bị kiến thức và chuẩn bị kỹ càng thì khả năng giảm thiểu rủi ro đối với dữ liệu cá nhân và tiền bạc càng cao. Chỉ có khoảng 8% số người đạt được mục tiêu trong năm mới do thiếu kiểm soát cá nhân, căng thẳng quá mức và cảm xúc tiêu cực".

"Tôi cho rằng chúng ta nên bắt đầu từ những việc nhỏ cho đến khi nó trở thành thói quen. Một vài thay đổi đơn giản lúc đầu sẽ giúp ích rất nhiều trong việc bảo vệ bản thân và dữ liệu cá nhân".

Một số giải pháp đảm bảo an toàn trên không gian số

Có một số cách để người dùng có thể thực hiện để đảm bảo an toàn trên không gian số trong năm mới 2024:

Nói lời tạm biệt với mật khẩu

Theo Kaspersky, đã có một cải tiến lớn trong tình hình an ninh mạng vào năm 2022, khi Apple, Google và Microsoft đồng loạt giới thiệu tính năng đăng nhập không cần mật khẩu. Thay vì mật khẩu, thiết bị sẽ được lưu trữ một khóa mật mã duy nhất cho mỗi trang web, vì thế nên người dùng sẽ không cần phải gõ mật khẩu và rất khó bị đánh cắp thông tin. Nếu có thể, việc chuyển sang sử dụng tính năng này sẽ giảm nguy cơ người dùng bị chiếm đoạt tài khoản.

Ngoài ra, tính năng này cũng vô cùng thuận tiện vì bạn không còn cần phải nghĩ ra một mật khẩu, ghi nhớ và nhập sau này. Chrome, Edge và Safari hỗ trợ công nghệ này trên cả nền tảng máy tính để bàn và thiết bị di động.

Sử dụng thông tin liên hệ không chính thức

Rò rỉ thông tin vẫn là một trong những nguy cơ lớn nhất đối với người dùng trong không gian số. Dữ liệu người dùng bị đánh cắp từ nhà cung cấp dịch vụ Internet (ISP), công ty bảo hiểm, dịch vụ giao hàng, MXH và thậm chí cả cơ sở dữ liệu (CSDL) của trường học, sau đó được sử dụng để thực hiện nhiều vụ lừa đảo khác nhau.

Người dùng chúng ta có rất ít cách để ngăn chặn việc rò rỉ thông tin nhưng chúng ta có thể đảm bảo thông tin cá nhân bị rò rỉ trên mạng ở mức độ thấp nhất và khó đối chiếu nhất. Điều này có nghĩa là việc so sánh tên và số điện thoại trong hai CSDL đã bị đánh cắp không thể cung cấp thêm thông tin nào về chúng ta cho kẻ tấn công.

Khuyến nghị được đưa ra là chỉ cung cấp thông tin tối thiểu cho các dịch vụ không quan trọng (chủ yếu là các cửa hàng trực tuyến và dịch vụ số thương mại) bằng cách không cung cấp họ hoặc tài khoản mạng xã hội của bạn và bỏ qua các mục tùy chọn.

Đồng thời, hãy sử dụng địa chỉ e-mail và số điện thoại tạm thời cho phần thông tin liên hệ. Chỉ cần tìm kiếm “số điện thoại/email tạm thời” trên Internet, người dùng có thể thấy có rất nhiều dịch vụ cung cấp số điện thoại tạm thời cũng như địa chỉ email cho 1 lần sử dụng để người dùng nhận các tin nhắn xác nhận từ những trang web, dịch vụ mà họ đăng ký. Một số dịch vụ trả phí kiểu này thậm chí còn cung cấp số thẻ tín dụng dùng 1 lần, giúp việc mua sắm trực tuyến trở nên an toàn hơn.

Tránh xa mạng xã hội (MXH) độc hại

Mỗi năm, chúng ta gặp quá nhiều sự kiện tiêu cực trên MXH. Nếu MXH là một trong những nguyên nhân khiến bạn trở nên lo lắng hơn trong năm 2023, thì năm nay là thời điểm để giảm bớt. Có thể xem xét chuyển đổi sang nền tảng khác, chẳng hạn như Telegram hoặc Mastodon.

Giảm thời gian lướt MXH

MXH và các trang tin tức có thể tiêu tốn hàng giờ đồng hồ và rất nhiều năng lượng của chúng ta. Để tránh việc tiêu tốn thời gian để kiểm tra tin tức và bài đăng liên tục, hãy đặt giới hạn thời gian trên điện thoại cho các mạng xã hội và ứng dụng tin tức. Bắt đầu với một giờ mỗi ngày và cố gắng duy trì nó. Có rất nhiều nhà cung cấp cung cấp tính năng này như Screen Time của Apple, Digital Wellbeing của Google, và Digital Balance của Huawei.

Và nếu con bạn dành quá nhiều thời gian trên MXH thì Kaspersky Safe Kids sẽ là một công cụ hữu ích. Những người có xu hướng tự lừa dối bản thân bằng cách bù đắp thời gian còn thiếu trên thiết bị của mình nên kích hoạt các công cụ tự kiểm soát bổ sung trong chính cài đặt của mạng xã hội. Take a Break cũng là một tính năng như vậy trên YouTube.

Tách biệt cuộc sống cá nhân và công việc

Đảm bảo thời gian dành cho công việc không ảnh hưởng đến thời gian bên gia đình, bạn bè và ngược lại có thể mang lại nhiều lợi ích cho người dùng, giúp cải thiện cả sức khỏe về mặt thể chất và tinh thần.

Bên cạnh đó, việc tách bạch công việc và cuộc sống còn có thể giúp các doanh nghiệp tăng cường năng lực an ninh mạng bởi nó hạn chế nguy cơ nhân viên kết hợp những dữ liệu, ứng dụng và thông tin cá nhân vào công việc. Lý tưởng nhất là tách biệt về mặt vật lý, có nghĩa là sử dụng điện thoại và máy tính khác nhau cho công việc và cuộc sống cá nhân. Chỉ cần nhớ là không sử dụng trang web cá nhân, email và mạng xã hội trên thiết bị làm việc và ngược lại.

Vệ sinh mạng

Sử dụng phần mềm bảo mật trên tất cả máy tính và điện thoại. Với mỗi trang web còn yêu cầu mật khẩu, hãy tạo một mật khẩu duy nhất. Thường xuyên cập nhật tất cả ứng dụng và hệ điều hành. Những mẹo này tuy không có gì mới mẻ, nhưng hàng triệu người vẫn tiếp tục phớt lờ, một số vì không biết, một số khác vì lười biếng.

Người dùng hoàn toàn có thể tránh được rất nhiều phiền toái bằng cách giao toàn bộ việc này cho một giải pháp toàn diện như Kaspersky Premium./.